“Τhe work of magic art”: Ιστορία, χρήσεις και σημασίες του μνημείου των Incantadas της Θεσσαλονίκης
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ Ο ΤΟΜΟΣ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΟΜΩΝΥΜΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΟ 2018
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΕΣΘΗΡ ΣΟΛΟΜΩΝ ΚΑΙ ΣΤΥΛΙΑΝΑ ΓΚΑΛΙΝΙΚΗ
Οι Ιncantadas ή Μαγεμένες, ή αλλιώς Είδωλα, τα γλυπτά μιας ρωμαϊκής κιονοστοιχίας της Θεσσαλονίκης που το 1864 αποσπάστηκαν από τον Γάλλο παλαιογράφο Emmanuel Miller και κατέληξαν στο Λούβρο, αποτελούν μια γοητευτική ιστορία με την οποία έχουν συνδεθεί ποικίλες αφηγήσεις για την πόλη. Αυτό το έργο μαγείας (“the work of magic art”), όπως αποκάλεσαν το μνημείο οι περιηγητές Stuart και Revett αποτυπώνοντας τις δοξασίες των κατοίκων της Θεσσαλονίκης του 18ου αιώνα, σήμερα έχουν επανέρθει –μεταφορικά και κυριολεκτικά– στο προσκήνιο, μετά από μια μακρά περίοδο λήθης. Η τοποθέτηση μάλιστα των αντιγράφων των Μαγεμένων στο προστώο του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 2017, αποτελεί το αποκορύφωμα μίας μακράς διαδικασίας «επανανακάλυψης» του μνημείου, μέσα από ένα σταδιακά εντεινόμενο δημόσιο λόγο για την πολιτιστική μνήμη και ταυτότητα της πόλης, την οργάνωση του δημόσιου χώρου της αλλά και τη διαχείριση των υλικών καταλοίπων της και των αναπαραστάσεών τους.
Η αποτύπωση του ερευνητικού προβληματισμού γύρω από την ιστορία, την ερμηνεία, τις περιπέτειες, τις χρήσεις και τη σημασία του γλυπτικού αυτού συνόλου αποτέλεσε αντικείμενο σχετικής διημερίδας που διοργανώθηκε τον Ιούνιο του 2018 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (ΑΜΘ) και το Μουσείο της Αρχαίας Αγοράς, αποτέλεσμα της συνεργασίας του ΑΜΘ, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων διά του Εργαστηρίου Ιστορίας της Τέχνης του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης. Στόχος της, όπως και της έκδοσης των πρακτικών που περιλαμβάνει τις περισσότερες από τις τότε συμβολές –εμπλουτισμένες σε κάποιες περιπτώσεις με τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών, είναι η προσέγγιση του μνημείου μέσα από ποικίλες οπτικές, καθιστώντας την ιστορία των Incantadas, αφορμή προβληματισμού για τη διαχείριση και πρόσληψη της αρχαιολογικής κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης από τα ρωμαϊκά χρόνια μέχρι σήμερα.
Ο χαρακτήρας του τόμου που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του ΑΜΘ σε επιμέλεια της Εσθήρ Σολομών και της Στυλιάνας Γκαλινίκη, παλινδρομεί στον χώρο και τον χρόνο, κάνοντας ποικίλες διαθεματικές αναζητήσεις σχετικά με τις Incantadas. Συνδέει κριτικά την υλικότητα των ερειπίων με τις οπτικές και κειμενικές αναπαραστάσεις τους (σχέδια, πίνακες, χαρακτικά, τα αντίγραφα των πεσσών, δημοσιεύματα στον τύπο, επιστημονικές δημοσιεύσεις, μουσειακές διευθετήσεις, εικαστικές δημιουργίες, λογοτεχνικά έργα), ενώ διαπλέκει την ιστορική με την κοινωνική και πολιτισμική προσέγγιση του μνημείου. Κινείται από το παρελθόν στο παρόν και αντίστροφα, από την αρχαιολογία, την ιστορία, την αρχιτεκτονική, την ιστορία της τέχνης και την φιλολογία, στις κοινωνικές επιστήμες, τη μουσειολογία, την πολιτιστική διαχείριση και τις πολιτισμικές σπουδές. Όπως στο συνέδριο της Θεσσαλονίκης το 2018, έτσι και στις σελίδες του τόμου των πρακτικών, συναντιούνται ερευνητές με διαφορετικές επιστημονικές μεθοδολογίες, οι άνθρωποι του παρελθόντος (αρχαίου, οθωμανικού, νεώτερου) αλλά και ποικίλες ομάδες και συλλογικότητες που δρουν στο παρόν.
Επιμέλεια: Εσθήρ Σολομών, Επίκουρη Καθηγήτρια Μουσειολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Στυλιάνα Γκαλινίκη, Αρχαιολόγος, Δρ. Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ, Τμηματάρχης Συλλογών Λίθινων, Τοιχογραφιών και Ψηφιδωτών, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης
Με τη συμμετοχή των: Π. Αδάμ-Βελένη, Γ. Βελένη, F. Bianchi, Ε. Γκαλά-Γεωργιλά, Γ. Γκότση, Α. Γρηγορίου, S. Descamps, Π. Ελ Γκεντί, E. Eldem, Γ. Επαμεινώνδα, Μ. Καγιαδάκη, Α. Λιούτα, Α. Μέντζου, Κ. Ποζρικίδη, Π. Πούλου, M. Sève, Θ. Στεφανίδου-Τιβερίου, Σ. Ταμπάκη, Β. Χαστάογλου, M. Vitti, P. Weber και των επιμελητριών του τόμου Ε. Σολομών και Σ. Γκαλινίκη.
Γραφιστική επιμέλεια: Μελίνα Χατζή.
Εκδόσεις του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, με την υποστήριξη του Συνδέσμου Φίλων του ΑΜΘ, της ΔΕΘ-ΗELEXPO και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
